جنگ سایبری از منظر حقوق بین الملل با نگاه به دستورالعمل تالین

توسعه فناوری، اینترنت و ارتباطات و تجارت رایانه‌ای، با درنوردیدن ثغور، عرصه نوینی از فعالیت‌های انسانی را بازکرده و موجب تضعیف مشروعیت قوانین بر اساس مرزهای جغرافیایی شده است. پدیده حاضر، مرز جدیدی میان دنیای سایبری و دنیای حقیقی به وجود آورده که تهدید بزرگی در مقوله فقدان قانون و همچنین عدم امکان اجرای تمام و کمال قانون احساس می‌شود. استفاده دولت‌ها از فضای ناامن سایبری، زمینه را برای بسیاری از هم نوعان خود جهت خرابکاری، اخلال، ترور، جاسوسی و دیگر جرائم مرتبط هموار ساخته‌اند. اقدام به قانون‌گذاری در برخی کشورها، بسته به میزان پیشرفت در دنیای فناوری، جامعه بین‌المللی را نیز به فکر واداشته که بتواند در این آشفته بازار فضای مجازی، اقدامی هرچند اندک به‌منظور تلطیف این فضا انجام دهد. مقالات و کتب منتشره در سال‌های اخیر تاثیر شگرفی در توجه جهانیان به این جبهه جنگی داشته است. نوشتار حاضر به دنبال پاسخگویی به این سوال کلیدی است که جنگ سایبری چیست و آیا اقدامات مخرب سایبری از سوی کشورها می‌توانند موجد عناصر تجاوز و مشمول جرائم بین‌المللی، توسل به زور و بالتبع مسئولیت بین‌المللی دولت‌ها باشند؟ جهت یافتن پاسخ به چنین پرسشی باید به جستجو در اسناد بین‌المللی همچون منشور ملل متحد، کنوانسیون‌های حقوق جنگ و حقوق بشردوستانه و همچنین دستورالعمل تالین در خصوص جنگ‌های سایبری پرداخت. هرچند دستورالعمل اخیر، از نظر جرم انگاری و ارائه راهکار، با وجود کپی‌برداری از مواد کنوانسیون‌های با موضوع بشردوستانه، بالنسبه جامع و کامل بوده اما ماهیت ارشادی آن، مانع بزرگی در برابر لازم الاجرا و آمره بودن آن می‌نماید. با این وجود، بررسی آن به عنوان تنها منبع بین‌المللی با موضوع حقوق بین‌الملل قابل اعمال در نبردهای سایبری، خالی از لطف به نظر نمی‌رسد.